خلاقیت به شیوه داوینچی (بخش دوم ):

در مقاله پیشین با عنوان خلاقیت به شیوه داوینچی بیان شده بود که بر خلاف تصور عموم، به باور لئوناردو داوینچی، خلاقیت به‌ عنوان یک رویکرد و سبکی از زندگی و نیز کلید موفقیت در دنیا، مهارتی آموختنی و قابل یادگیری است. همه‌کسانی که علاقه‌مند به یادگیری خلاقیت هستند، می‌بایست پس از یادگیری مفاهیم، تعاریف و فرآیند خلاقیت، با کمک تکنیک‌های خلاقیت و نوآوری به پرورش تفکر خلاق بپردازند. لئوناردو داوینچی هنرمند نابغه و خالق آثار ماندگار هنری، از ۷ اصل مهم خلاقیت برای رسیدن به خلاقیت و نوآوری، پیروی می‌کرد. در ادامه یادداشت پیشین اصول سوم تا هفتم پرورش خلاقیت و نوآوری به شیوه لئوناردو داوینچی را برایتان توضیح خواهم داد:

۳- تقویت حواس: تقویت بر حواس مختلف و بررسی و پالایش پیوسته حواس، به‌ویژه حس بینایی برای جان بخشیدن به تجربه‌ها و روح بخشیدن به دریافت های حسی بدون درگیری با پریشانی افکار

تمرین تقویت حواس ۱:

آرام و در سکوت پشت میز یا بر روی زمین بنشینید. در حالت پشت میز پاهایتان را روی زمین بگذارید و راست بنشینید. در حالت نشسته ۴ زانو و راست بنشینید. به‌آرامی نفس بکشید و به مدت ۵ دقیقه در همین حالت بمانید. بکوشید تنها بر روی جریان ورود و خروج نفس و حس‌هایی که بر روی بدن خود احساس می‌کنید متمرکز باقی بمانید. پس از ۵ دقیقه چشمانتان را بازکنید و تجربه خودتان را در چند سطر بنویسید.

تمرین تقویت حواس ۲:

وقتی‌که چیزی می‌خورید و یا می‌نوشید، پس از واردکردن خوراک به دهان تان، چشمانتان را ببندید و آهسته به خوردن و نوشیدن ادامه دهید. بر روی مزه خوراکی و دمای نوشیدنی متمرکز باشید. پس از پایان خوردن و نوشیدن چشمانتان را بازکنید و تجربه خودتان را در چند سطر بنویسید.

تمرین تقویت حواس ۳:

چند نفس عمیق بکشید و چشمانتان را ببندید. حال بر روی صداهای پیرامون خود متمرکز شوید. از بلندترین صداها تا کوتاه‌ترین آن‌ها. از صداهای بلند اطراف تا صدای نفس کشیدن خودتان. بکوشید دست‌کم به مدت ۵ دقیقه در همین وضعیت بر روی صداهای مختلف متمرکز باقی بمانید. پس از تمرین چشمانتان را بازکنید و تجربه خودتان را در چند سطر بنویسید

تمرین تقویت حواس ۴:

همانند تمرین پیشین چند نفس عمیق بکشید و چشمانتان را ببندید. حال بر روی سکوت و فضای میان صداها توجه و تمرکز کنید. بکوشید درجایی بدون سروصدا بنشینید و به صدای سکوت گوش فرا دهید. دست‌کم به مدت ۵ دقیقه در همین وضعیت بر روی سکوت متمرکز باقی بمانید. پس از تمرین چشمانتان را بازکنید و تجربه خودتان را در چند سطر بنویسید.

تمرین الگوبرداری و بهینه کاوی ۱:

مدتی فکر کنید و بیان کنید که سه الگوی مناسب و کیفیت‌های نیکی که می‌خواهید از آن‌ها سرمشق بگیرید چیست؟ چگونه می‌توانید این کیفیت‌ها را در خودتان تقویت کنید و آن الگوها را در زندگی‌تان جاری کنید؟

تمرین الگوبرداری و بهینه کاوی ۲:

مدتی فکر کنید و بیان کنید که سه الگوی مناسب و کیفیت‌های نامناسبی که می‌خواهید از آن‌ها سرمشق بگیرید چیست؟ چگونه می‌توانید این کیفیت‌ها را در خودتان یا در زندگی‌تان کم کنید و یا آن الگوها را در زندگی‌تان متوقف کنید؟

۴- توجه به ناشناخته‌ها و تحمل ابهام: توجه و تمرکز برای رویارویی با ابهام‌ها، پیچیدگی‌ها و تردیدها

درگذشته احساس ابهام و عدم اطمینان، محدود به نوابغ بزرگی همچون لئوناردو داوینچی بود، امروزه با شتاب گرفتن تغییر، ابهام چند برابر شده و تحمل ابهام در برابر این تغییرات دشوارتر شده است. توانایی زندگی با ابهام باید بخشی از زندگی همگان شود. در شرایط تحول سریعی که شاهد آن هستیم زندگی کردن در ابهام و عدم اطمینان، امری ناگزیر و در صورت موفقیت، زمینه‌ای برای موفقیت است.

تمرین توجه به ناشناخته‌ها و تحمل ابهام ۱:

به شادترین لحظات زندگی خودتان فکر کنید و سپس اندوه‌بارترین لحظات زندگی‌تان را در نظر بیاورید، میان این دو حالت چه تفاوت‌هایی وجود دارد؟ آیا هرگز اتفاق افتاده که درآن‌واحد شادی و اندوه همزمان را تجربه کنید؟ احساس‌های خودتان را درباره این تجربه در چند جمله بنویسید.

تمرین توجه به ناشناخته‌ها و تحمل ابهام ۲:

در نزدیک‌ترین روابطی که با دیگران دارید چه رابطه‌ای میان صمیمیت و استقلال وجود دارد؟ به نظر شما نقطه زرین تعادل میان این دو حالت چیست؟ آیا می‌توان بدون یکی به دیگری رسید؟ آیا این‌گونه ارتباط اضطراب‌آور است؟ چه‌کارهایی می‌توانید انجام دهید و یا چه رفتاری را می‌توانید تغییر دهید تا تعادل بیشتری میان این دو به وجود آورید؟ دیدگاه‌های خودتان را در چند جمله بنویسید.

تمرین توجه به ناشناخته‌ها و تحمل ابهام ۳:

دست‌کم سه‌نقطه قوت و سه‌نقطه ضعف(قابل‌بهبود) خودتان را بنویسید و بیان کنید چه رابطه‌ای میان این دو وجود دارد؟ چگونه می‌توانید بدون این‌که ابزاری در کار باشد، تعصب، تنفر، خشم، حسد، غبطه، حرص و آز، غرور و … را در خودتان شناسایی کنید؟

تمرین توجه به ناشناخته‌ها و تحمل ابهام ۴:

سه تغییر مهمی که در طول زندگی تجربه کرده‌اید را بیان کنید و سه موردی را که در زندگی شما ثابت مانده است را نام ببرید. آیا در تجربه‌هایتان به این جمله که می‌گوید” هرچه تغییر بیشتر باشد، ثبات افزایش می‌یابد” اعتقاد یافته‌اید؟

۵- توجه به تعادل، تناسب و تقارن: تعادل علم و هنر، منطق و شهود. داوینچی معتقد بود که بزرگ‌ترین نوابغ گاه وقتی کمتر کار می‌کنند دستاورد بیشتری نصیب می‌برند. فضاهای تعلیق میان تلاش‌های آگاهانه ما کلیدی برای زندگی خلاق و حل خلاقانه مسائل در زندگی است. این فضاهای تعلیق به ادراک‌ها، تصورها، دیدگاه‌ها و احساس‌ها، فرصت رشد و نمو می‌دهند. مسایل زمانی بهتر حل‌وفصل می‌شوند که در پی هر کار شدید و متمرکز، مدتی را به استراحت بگذرانید.

تمرین تکوین شهود:

با استفاده از دوره‌های کار و فعالیت شدید و متمرکز، در حدفاصل آن‌ها استراحت کنید. با این کار به خلاقیت برسید. به زندگی امروزتان فکر کنید. به نظر شما بهترین دیدگاهتان را چه زمانی به دست می‌آورید؟ وقتی‌که مرتب فکر می‌کنید و یا زمانی که پس از مدتی فکر بی‌خیال می‌شوید؟ بهترین دیدگاه‌ها و تصمیم‌هایتان را چه زمانی به دست آورده‌اید؟ درباره آن دیدگاه‌ها و آن زمان‌ها و مکان‌ها توضیح دهید

۶- توجه به تعادل و هماهنگی جسمی: یکی از مهم ترین اصول تقویت و پرورش نگاه و تفکر خلاق به تجربه لئوناردو داوینچی برخورداری حد مناسبی از تناسب و تعادل و هماهنگی جسمی است. همچنان که گفته شده است که دست یابی به تفکر درست نیازمند حد مناسبی از تندرستی و تناسب جسمی نیز هست، این مسئله قائده نیست با اینحال به عنوان یکی از مبانی رشد و توسعه تفکر خلاق مورد توجه داوینچی قرار گرفته است. گفته می شود که لئوناردو داوینچی از نظر تناسب و هماهنگی جسمی از مردان به نام دوران خود بوده است.

۷- تفکر سیستمی: قرن‎های متمادی دانشمندان بر این عقیده بوده‎اند که برای درک پدیده‎ها و مسائل مختلف، بهترین روش این است که آن‌ها را به اجزاء کوچک‌تری تقسیم کرد و تک‌تک اجزاء و ساختار روابط میان آن‌ها را موردمطالعه قرار داد. پیچیدگی سیستم‌ها نه‌تنها وابسته به تعداد اجزای آن‌ها ، بلکه به‌شدت تحت تأثیر نوع روابط میان اجزای آن است. تاکید لئوناردو داوینچی این است که برای تقویت و پرورش خلاقیت و نوآوری لازم است که ما نگاه و تفکر سیستمی را در خودمان تقویت کنیم

برگرفته از کتاب: تفکر ۳۶۰ درجه